ในปัจจุบัน ได้มีการให้ความรู้เกี่ยวกับการให้นมแม่มากขึ้น เนื่องจากเป็นที่ทราบกันดีถึงประโยชน์มากมายของการให้นมแม่ อย่างไรก็ตาม เรื่องการให้นมลูก เป็นการตัดสินใจส่วนบุคคล แต่ละครอบครัว อาจมีการตัดสินใจไม่เหมือนกัน การให้นมผง ก็อาจไม่ใช่เรื่องที่แย่เสมอไป หากเรามองกว้างๆ ก็จะพบว่า ทั้งการให้นมแม่ และการให้นมผง อาจจะมีข้อดี ข้อด้อย ที่แตกต่างกัน วันนี้ หมอหน่อยเลยจะมานำเสนอ ข้อดีและข้อด้อย ของการให้นมแม่ และ การให้นมผงค่ะ
การให้นมลูก ไม่ว่าจะเป็นการให้นมแม่ หรือการให้นมผง จัดเป็นการตัดสินใจส่วนบุคคล เพราะแต่ละครอบครัวอาจมีบริบทที่แตกต่างกัน แม้ว่าการให้นมแม่ อาจเป็นตัวเลือกที่ดีที่สุด แต่ก็ใช่ว่าทุกคนจะทำได้ เนื่องจากเหตุผลหลายอย่างเช่น
น้ำนมแม่ไม่เพียงพอในการเลี้ยงลูก เช่น มีลูกแฝด หรือมีปัญหาเรื่องน้ำนม
ลูกไม่สามารถเข้าเต้าได้ หรือดูดไม่ถูกวิธี
คุณแม่ต้องกลับไปทำงาน หรือต้องเรียน
คุณแม่มีปัญหาสุขภาพบางอย่าง ที่ไม่สามารถให้นมได้
การให้นมแม่สร้างความเจ็บปวด เช่น เต้านมอักเสบ หัวนมแตก คุณแม่เลยเลือกที่จะไม่ให้นม
แม้ว่าคุณจะให้นมแม่ไม่ได้ ก็ไม่ได้แปลว่าคุณเป็นแม่ที่แย่นะคะ เพราะคุณแม่ยังสามารถเป็นแม่ที่ดี และสามารถเลี้ยงลูกน้อยได้เป็นอย่างดี แม้ว่าต้องเลี้ยงด้วยนมผงก็ตาม
ก่อนการตัดสินใจให้นม ลองมาดู ข้อดีและข้อด้อยของการให้นมทั้ง 2 แบบกันค่ะ
การให้นมแม่
ในปัจจุบันทั้งองค์การอนามัยโลก (WHO) และ American Academy of Pediatrics (AAP) แนะนำให้ให้นมแม่เป็นอาหารหลัก 6 เดือน และทานนมแม่พร้อมอาหารเสริมตามเกณฑ์อย่างน้อย 1 ปี หรือ 2 ปี ถ้าทำได้ เนื่องจากในนมแม่มีประโยชน์ทั้งต่อมารดา และลูก
ข้อดีของการให้นมแม่
นมแม่มีประโยชน์ต่อสุขภาพทั้งต่อแม่และทารก เช่น
มีสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของทารก
มีภูมิคุ้มกันที่ดีต่อทารก ทำให้ลดการเจ็บป่วยต่างๆ ได้
ช่วยให้ระบบทางเดินอาหารทำงานได้ดีขึ้น
อาจเพิ่มระดับสติปัญญา และการเรียนรู้
ลดโอกาสเกิดโรคภูมิแพ้
ช่วยให้แม่น้ำหนักลดได้เร็วขึ้น
ลดโอกาสเกิดโรคมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ในแม่ได้ เป็นต้น
นอกจากนี้ยังประโยชน์อื่นๆ เช่น
ไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ นมแม่เป็นของฟรี
ไม่ต้องยุ่งยากในการเตรียมนม
ประหยัดเวลาในการชงนม ล้างขวดนม
สร้างสัมพันธ์แม่ลูกที่ดี
ถ้าคุณแม่เลือกที่จะให้นมแม่ แนะนำให้ให้นมแม่ นานที่สุดเท่าที่จะทำได้ค่ะ ยิ่งให้นาน ก็ยิ่งมีประโยชน์ต่อทั้งลูกน้อยและคุณแม่เอง
ข้อด้อยของการให้นมแม่
แม้ว่านมแม่จะมีประโยชน์แค่ไหน การให้นมแม่ก็มาพร้อมความท้าทายค่ะ เพราะไม่ใช่ทุกคนที่จะให้นมแม่ได้สำเร็จ หรือบางครั้งอาจต้องการความช่วยเหลือ ข้อด้อยของการให้นมแม่คือ
อาจเจอปัญหาความไม่สุขสบายในการให้นมแม่ เช่น ท่อนมตัน หัวนมแตก เต้านมอักเสบเป็นต้น
ไม่สามารถบอกได้ว่าลูกน้อยกินนมไม่เท่าไหร่กันแน่
ต้องระมัดระวังเรื่องการกิน ทั้งเรื่องอาหาร เรื่องยา เครื่องดื่มแอลกอฮอร์ หรือแม้กระทั่งปริมาณคาเฟอีน ที่ทานได้ต่อวัน
การให้นมแม่อาจเป็นเวลาที่ไม่แน่นอน เนื่องจากเด็กบางคนอาจมีรูปแบบการกินที่แตกต่างกัน อาจทำให้ไม่สามารถจดตารางทำกิจกรรมอื่นๆ ได้ง่าย
การให้นมขวด
การให้นมทางขวดนม จะรวมทั้ง การให้เป็นนมแม่ที่ปั๊มเก็บไว้ หรือการให้นมผง การให้นมแม่ที่ปั๊มเก็บไว้ในรูปแบบของนมสต๊อก จะให้สารอาหารใกล้เคียงกับนมแม่ที่ออกจากเต้า แม้จะพบว่า สารอาหารบางชนิดในนมแม่จะลดลงไปเล็กน้อยในนมสต๊อก (1) ส่วนนมผง ก็ได้มีการเพิ่มสารอาหารที่จำเป็นลงไป อย่างไรก็ตามก็ไม่สามารถเทียบเท่าสารอาหารจากนมแม่อยู่ดี และไม่มีภูมิคุ้มกันแบบที่นมแม่มี
อย่างไรก็ตามการให้นมขวด ก็มีทั้งข้อดี และข้อด้อยคือ
ข้อดีของการให้นมขวด
คนอื่นๆ เช่น คุณพ่อ ปู่ย่าตายาย หรือพี่เลี้ยง สามารถให้นมแทนได้ แม้ว่าแม่จะไม่ได้อยู่กับลูกก็ตาม ซึ่งสะดวกกรณีแม่ต้องทำงานนอกบ้าน หรือเจ็บป่วย
สามารถบอกได้ว่า ลูกดื่มนมมากน้อยแค่ไหนต่อมื้อ
เด็กที่ดื่มนมผง ไม่จำเป็นต้องดื่มนมบ่อยๆ เหมือนนมแม่ เนื่องจากใช้เวลาในการย่อยนานกว่า ทำให้การดื่มนมเป็นเวลาที่แน่นอนมากกว่า
คนอื่นๆ ในครอบครัว สามารถสร้างสัมพันธ์กับเด็กได้ ในช่วงการให้นม
ข้อด้อยของการให้นมขวด
นมผง ไม่สามารถให้เรื่องระบบภูมิคุ้มกันโรคต่างๆ ได้เหมือนนมแม่
นมผง ไม่ได้มีสารอาหารที่จำเป็นเพียงพอเทียบเท่ากับนมแม่
ต้องเสียเวลาในการชงนม และต้องชงในอัตราส่วนที่ถูกต้อง อุณหภูมิน้ำต้องเหมาะสม
ต้องล้างขวดนม เป็นจำนวนมาก ทำให้ค่อนข้างเสียเวลา
ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการซื้อนมผง ซื้อขวดนม
นมผงอาจทำให้เด็กทีปัญหาเรื่องการย่อยอาหาร อาจมีปัญหาเรื่องอาการท้องผูกได้
การให้นมลูกไม่มีถูกผิดค่ะ ตราบเท่าที่คุณแม่และครอบครัวมีความสุข ไม่ว่าจะเลี้ยงลูกด้วยนมแบบไหน ทุกคนในครอบครัวก็ใหความรักต่อลูกน้อยไม่แตกต่างกัน ยังไงหมอหน่อยขอเป็นกำลังให้ให้ทุกครอบครัวนะคะ แล้วมาติดตามกันใหม่ในบทความหน้านะคะ
เขียนโดย
พญ. ทานตะวัน จอมขวัญใจ หมอหน่อย (Tantawan Jomkwanjai.MD)