ในช่วงโค้งสุดท้ายของการตั้งครรภ์ แม่ๆ หลายคนอาจเริ่มมีอาการท้องแข็ง หรือ ปวดท้อง บางครั้งอาจเป็นแค่อาการเจ็บครรภ์เตือนซึ่งไม่นานก็หายไปเอง แต่หลายคนยังสับสนระหว่าง อาการเจ็บครรภ์เตือน (False labor pain) กับ เจ็บครรภ์คลอดจริง (True labor pain) ว่าจะแยกจากกันอย่างไร? วันนี้หมอหน่อยมีความรู้เรื่องนี้มาฝากแม่ๆ ค่ะ
อาการท้องแข็ง หรืออาการเจ็บครรภ์ สามารถเกิดขึ้นได้เสมอในช่วงตั้งครรภ์ บางครั้งก็เป็นแค่การเจ็บครรภ์เตือน (False labor pain) เป็นการหดรัดตัวของมดลูก หรือที่เราเรียกว่า Braxton-Hicks contraction ซึ่งเกิดจากการฝึกหดรัดตัวของมดลูก แล้วรูปแบบของอาการท้องแข็ง หรือ การเจ็บครรภ์มีอะไรบ้าง?
อาการท้องแข็งจากการหดรัดตัวของมดลูก หรือ Braxton-Hicks Contraction
Braxton-Hicks contraction หรือที่เราเรียกกันว่าเจ็บครรภ์หลอก หรือเจ็บครรภ์เตือน เกิดจากการที่มดลูกมีการฝึกหดรัดตัวเพื่อเตรียมพร้อมในการคลอด ซึ่งมักจะเริ่มมีอาการในช่วงไตรมาสที่ 3 ของการตั้งครรภ์ เชื่อกันว่าคนที่มดลูกมีการฝึกหดรัดตัวบ่อยๆ จะคลอดง่ายกว่าคนที่ไม่ค่อยมี Braxton-Hicks Contraction
อย่างไรก็ตาม Braxton-Hicks Contraction ไม่ได้บอกว่าคุณแม่ใกล้คลอดแล้วนะคะ เพราะสาเหตุเกิดจากการฝึกการบีบรัดตัวของมดลูกเท่านั้น ไม่ได้เป็นสัญญาณบอกว่าใกล้คลอดแต่อย่างใด
อาการของ Braxton-Hicks contraction
โดยส่วนใหญ่อาการของการหดรัดตัวของมดลูกจะประกอบไปด้วย
มักจะปวดแค่บริเวณท้องน้อย
อาการไม่สม่ำเสมอ เวลาไม่แน่นอน
ระยะห่างของอาการไม่ถี่ขึ้น อาจเป็นทุกๆ 15-20 นาที
ความรุนแรงของอาการไม่เพิ่มขึ้น มักจะเจ็บเท่าๆ เดิม
ไม่มีอาการอื่นๆ เช่น ไม่มีมูกเลือด ไม่มีน้ำเดิน
อาการมักจะหายไปเอง หลังการเปลี่ยนท่าทาง หรือนอนพัก
ไม่ทำให้ปากมดลูกขยาย เมื่อตรวจปากมดลูกโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
ถ้ามีอาการท้องหดเกร็งต้องทำอย่างไร?
โดยส่วนใหญ่อาการเจ็บครรภ์หลอกจะหายไปเองไม่ต้องทำอะไรเพิ่มเติม โดยคำแนะนำคือ
ลองเปลี่ยนท่า เช่นเดินไปมา หรือนอนพัก
ถ้าทำงานหนักอยู่ให้ลองหยุดทำงาน
ลองดื่มน้ำหรือทานอาหารว่าง
สังเกตดูอาการเจ็บครรภ์ ว่ามีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ หรือมีอาการอย่างอื่นร่วมด้วยหรือไม่
อาการเจ็บครรภ์จริง (True labor pain)
อาการเจ็บครรภ์จริงจะเกิดหลังจากที่ร่างกายหลั่งสาร Oxytocin มาทำให้มดลูกมีการหดรัดตัว เมื่อสาร Oxytocin ทำงานจะมีการหดรัดตัวของมดลูกจากทางด้านบนลงมาเพื่อให้ลูกสามารถออกมาทางช่องคลอดได้ และจะทำให้ปากมดลูกเริ่มเปิดและบางลง จากนั้นจะเข้าสู่กลไกการคลอด โดยส่วนใหญ่อาจเริ่มมีอาการหลัง 37 สัปดาห์ ถ้ามีอาหารเจ็บครรภ์คลอดก่อน 37 สัปดาห์จะถือว่า คลอดก่อนกำหนด
ลักษณะของการเจ็บครรภ์คลอดจริง แม่ๆ จะรู้สึกว่ามันจะมาเป็น wave คือ ค่อยๆ ปวดมากขึ้น จนสูงสุด แล้วค่อยๆดีขึ้น เหมือนการขึ้นภูเขาและลงภูเขา โดยถ้าจับบริเวณยอดมดลูกจะรู้สึกเหมือนภูเขาแข็งขึ้น แล้วค่อยๆ คลายตัว
โดยอาการของการเจ็บครรภ์คลอดจริง ที่แม่ๆ สามารถสังเกตุได้คือ
จะมีอาการปวดหลังบริเวณบั้นเอวร้าวมาบริเวณหน้าท้อง
อาการปวดจะสม่ำเสมอ และระยะเวลาจะสั้นขึ้นเรื่อยๆ เช่นจากทุกๆ 30 นาที เป็น 20 นาที เป็น 10 นาที
ความรุนแรงจะเพิ่มขึ้นเรื่อย เช่นจากเดิมเจ็บครั้งละ 10-15 วินาที เพิ่มเป็น 45-50 วินาที
มีมูกปนเลือด หรือ “bloody show”
อาจรู้สึกว่าลูกเริ่มลงไปในอุ้งเชิงกราน
อาจมีน้ำเดิน ซึ่งเกิดจากการที่ ถุงน้ำคร่ำแตก
อาจมีอาการท้องเสีย หรือถ่ายบ่อยขึ้น เนื่องจากมีการหลั่งของ Prostaglandin เชื่อว่าเกิดจากการที่ร่างกายต้องการให้ลำไส้ว่าง เพื่อให้การบีบรัดของมดลูกดีขึ้น
ปากมดลูกเปิด จากการตรวจด้วยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
อาการที่บ่งบอกว่าเค้าสู่ระยะคลอดแล้วคือ มีอาการหดรัดตัวของมดลูก 4 ครั้งใน 20 นาที หรือ 8 ครั้งใน 1 ชั่วโมง ร่วมกับมีการเปิดของปากมดลูกอย่างน้อย 1 เซนติเมตร และบางตัวมากกว่า 80%
ถ้ามีอาการเจ็บครรภ์คลอดจริงต้องทำอย่างไร?
หากแม่ๆ มีอาการเจ็บครรภ์คลอดจริงเหมือนที่หมอหน่อยกล่าวมาในข้างต้น โดยเฉพาะถ้าความถี่ในแต่ละครั้ง น้อยกว่า15-10 นาที จึงเวลาแล้วที่คุณแม่ควรเริ่มเก็บกระเป๋าไปโรงพยาบาลค่ะ สิ่งที่แนะนำให้แม่ๆ ทำคือ
โทรติดต่อไปที่โรงพยาบาลที่ฝากท้อง เพื่อเล่าอาการและปรึกษาเพิ่มเติม ซึ่งทางโรงพยาบาลจะได้เตรียมพร้อมรับคุณแม่เข้าโรงพยาบาล
อาบน้ำ สระผมให้พร้อม
ตัดเล็บ ล้างน้ำยาทาเล็บออก
เตรียมเอกสารสำคัญ เช่น บัตรประชาชน ใบประกัน ให้พร้อม
เตรียมเดินทางไปโรงพยาบาลพร้อมกระเป๋าเตรียมคลอดที่เตรียมไว้
หลังจากนั้น หมอหน่อยก็ขอให้แม่ๆ ทุกคนโชคดี ได้ต้อนรับเจ้าตัวเล็กที่แข็งแรงและสมบูรณ์ค่ะ
นี่ก็จะเป็นหลักการและเทคนิคคร่าวๆ ในการแยกระหว่างอาการเจ็บครรภ์เตือน กับอาการเจ็บครรภ์จริง ให้แม่ๆ ได้นำไปสังเกตตัวเองได้นะคะ หวังว่าจะเป็นประโยชน์กับแม่ๆ ค่ะ
เขียนโดย
พญ. ทานตะวัน จอมขวัญใจ หมอหน่อย (Tantawan Jomkwanjai.MD) Dr. Noi The Family
#เจ็บครรภ์เตือนคือ #เจ็บครรภ์หลอกคือ #เจ็บครรภ์คลอดเป็นแบบไหน #อาการเจ็บครรภ์เตือน #อาการเจ็บครรภ์หลอก #จะรู้ได้อย่างไรว่าเจ็บครรภ์จริงหรือเจ็บครรภ์หลอก